Beton

Dr Beton isch es Material, wo me bruucht zum Sache boue.

Me macht nen esoo: Me nimt Grien und Sand und tuet die mit chly Wasser und emene «Bindemittel» mische. Meischtens isch das dr Zimänt. Je nachdäm was me wott boue, cha me no anderi Stoff drymische wie öppe Gips oder au Farbe.

Me seit dere Mischig Mörtel oder ebe Beton – und i dr Mundart isch das dr «Betonpfludi». Me macht nen uf de Boustelle ganz früsch, oder de chunt er us grosse Betonwäärch mit spezielle Laschtwääge ufe Platz wo me ne bruucht. Staarchi Betonpumpine oder Krään oder sogar Helikopter lüpfe s Material uf de grosse Boustelle a jeden Oort, wo s Beton bruucht.

Dr Beton wird i ne Form gläärt, wo me vorhäär gmacht het, meischtens mit Brätter us Holz, me seit däm d Schaalig; me muess dr Pfludi fibrieere oder rüttle ass er d Form schön füllt – i der Afangszyt vor hundert Joor und meh, wo s no keine Rüttelmaschine gää het, het me der Beton müesse stampfe. I der Form tröchnet dr Zimänt, er tuet «abbinde« und der Beton wird langsam hert, und zletscht nimt me d Brätter wägg und s Bouwäärch isch im Rohzuestand fertig. So cha der Architekt mit Beton ganz muetigi Forme lo boue, wo früener mit Muurwäärch us Schtei nit möglech gsi wääre.

Für schwirigi Konstrukzioone leit me Ysestange oder Staalseili i Beton, so dass s fertige Huus oder die wyti Brugg au sicher hebt.

I dr Schwiiz isch dr Ingenieur Robert Maillart e Pionier vom Betonbou gsi.